ថ្ងៃ១៥កើត ខែពិសាខ គឺជាថ្ងៃមួយដែលពុទ្ធសាសនិកជននៅទូទាំងសកលលោកបាននាំគ្នាប្រារព្ធពិធីបុណ្យដ៏សំខាន់មួយ គឺវិសាខបូជា។ អ្នកជំនាញព្រះពុទ្ធសាសនាលើកឡើងថា បុណ្យវិសាខបូជានេះ មានតម្លៃនិងគុណប្រយោជន៍ដ៏វិសេសដែលរដ្ឋាភិបាល និងពលរដ្ឋខ្មែរចូលរួមលើក ស្ទួយនិងប្រតិបត្តិឱ្យសាកសមជាប្រទេសដែលទុកព្រះពុទ្ធសាសនាជាសាសនារបស់រដ្ឋ។
វិសាខបូជា គឺជាពិធីបុណ្យមួយដែលពុទ្ធសាសនិកចាត់ទុកថា មានសារសំខាន់បំផុតក្នុងចំណោមបុណ្យដទៃទៀតនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ពីព្រោះជាការគោរពរំឭកនឹកដល់ព្រឹត្តិការណ៍ធំៗ បី នៃសម័យកាលរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសមណគោតម គឺថ្ងៃដែលព្រះអង្គទ្រង់បានប្រសូត បានត្រាស់ដឹង និងបរិនិព្វាន។ ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងបីនេះគឺកើតឡើងនៅចំថ្ងៃ ១៥កើត ពេញបូណ៌មី ដែលមានព្រះចន្ទពេញវង់ក្នុងខែពិសាខដូចគ្នា ខុសតែឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។
ព្រះធម្មឃោសាចារ្យបណ្ឌិត ឃី សុវណ្ណរតនា ព្រះសាកលវិទ្យាធិការរងនៃសាលាពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យព្រះសីហនុរាជ និងជាព្រះចៅអធិការវត្តមង្គលវ័ន្ត មានថេរដីកាថា វិសាខបូជា គឺជាបុណ្យប្រវត្តិសាស្ត្រមួយរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា និងមានតម្លៃធំធេងមិនអាចកាត់ថ្លៃបាន រហូតធ្វើឱ្យអង្គការ សហប្រជាជាតិ បានសម្រេចដាក់បញ្ចូលជាទិវាបុណ្យអន្តរជាតិ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩៩។
ព្រះសង្ឃ និងពុទ្ធបរិស័ទដង្ហែរំលឹកថ្ងៃវិសាខបូជា នារាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩។
RFA
ចំពោះហេតុផលចម្បងមួយ ដែលញ៉ាំងឱ្យមានការទទួលស្គាល់នេះ ព្រះតេជព្រះគុណ ឃី សុវណ្ណរតនា មានថេរដីកាបញ្ជាក់ថា គឺអាស្រ័យដោយគោលការណ៍សន្តិភាព និងអហិង្សារបស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលស្របនឹងគោលការណ៍គ្រឹះនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ៖ «អាស្រ័យដោយមូលហេតុចម្បងៗ គឺទី១ អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលស្គាល់ថា កំណើតរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ នាំមកនូវសុខសន្តិភាពដល់ពិភពលោក។ ទី២ អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលស្គាល់ថា ការត្រាស់ដឹងរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ បានផ្សព្វផ្សាយនូវបញ្ញាញាណ និងចំណេះវិជ្ជាដ៏ធំទូលាយដល់ពិភពលោកទាំងមូល។ ទី៣ អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលស្គាល់ថា វប្បធម៌សន្តិភាព និងអហិង្សារបស់ព្រះពុទ្ធ បានជួយដោះស្រាយជម្លោះ និងសង្គ្រាម»។
ប្រពៃណីក្នុងការប្រារព្ធពិធីបុណ្យវិសាខបូជានេះ ក៏ត្រូវបានរក្សាទុក និងធ្វើតាមជាទំនៀមមកដល់សព្វថ្ងៃនេះផងដែរ ដោយមានរៀបចំយ៉ាងអធិកអធមជាផ្លូវការរៀងរាល់ឆ្នាំនៅលើកំពូលភ្នំអដ្ឋរស្ស ឬភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ នៅក្នុងស្រុកពញាឮ ខេត្តកណ្ដាល ជាទីតម្កល់ព្រះសារីរិកធាតុរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសមណគោតម ដោយរួមមានទាំងកិច្ចនមស្សការ សមាទានសីល ស្ដាប់ធម្មទេសនា និងពិធីដាក់បាត្រព្រះសង្ឃផងដែរ។
ព្រះតេជព្រះគុណ ឃី សុវណ្ណរតនា មានថេរដីកាបន្តថា ប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីរាជការគ្រប់ស្ថាប័ន និងថ្នាក់ដឹកនាំ គប្បីសិក្សាស្វែងយល់ខ្លឹមសារសំខាន់ៗ នៃពិធីបុណ្យវិសាខបូជា ហើយគប្បីចូលគោរពប្រតិបត្តិឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ឱ្យសក្ដិសមជាប្រទេសដែលចាត់ទុកពុទ្ធសាសនាជាសាសនារបស់រដ្ឋ។
ព្រះតេជព្រះគុណបញ្ជាក់ថា អ្វីដែលគួរប្រតិបត្តិនោះ គឺនាំគ្នាទៅវត្ត ឬកន្លែងប្រារព្ធពិធីវិសាខបូជា ដើម្បីធ្វើបុណ្យឱ្យទាន រក្សាសីល ជម្រះចិត្តឱ្យស្អាតបរិសុទ្ធ ស្ដាប់ព្រះធម្មទេសនា និងសិក្សាឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅអំពីពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ៖ «យើងគប្បីត្រិះរិះពិចារណានៅក្នុងការប្រព្រឹត្តរបស់ខ្លួនឲ្យបាន សក្ដិសមជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា។ យើងត្រួតពិនិត្យផ្លូវចិត្ត និងសកម្មភាពរបស់ខ្លួនឯងថា តើយើងបានប្រព្រឹត្តសក្ដិសមនឹងពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធឬនៅ។ ឃើញមានចំណុច មួយដែលយើងមិនសូវបានបដិបត្តិ គឺសមាធិភាវនាអប់រំចិត្ត ខណៈដែលពិភពលោកសព្វថ្ងៃមានការ ចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង»។
ព្រះតេជព្រះគុណមើលឃើញថាប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមប្រារព្ធពិធីបុណ្យវិសាខបូជាកាន់តែល្អប្រសើរ ដូចជានៅខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និងខេត្តសៀមរាបជាដើម។ ទោះយ៉ាងណាក្តី ព្រះតេជព្រះគុណ ក៏អំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមហ៊ុនឯកជន បញ្ឈប់ការផ្សព្វផ្សាយ និងលក់គ្រឿងស្រវឹងនៅថ្ងៃបុណ្យព្រះពុទ្ធសាសនានេះផងដែរ ព្រោះគ្រឿង ស្រវឹងនេះនាំឱ្យកើតមានវិបត្តិជាច្រើន។
អ្នកតស៊ូមតិឱ្យមានច្បាប់ត្រួតពិនិត្យផលិតផលគ្រឿងស្រវឹង និងជាមន្ត្រីកម្មវិធីនៃមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព (PDP) លោក ហេង គឹមហុង ថ្លែងថា ថ្ងៃបុណ្យវិសាខបូជានេះ លោកបានធ្វើសមាធិ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធ ដែលបានបន្សល់ទុកពាក្យប្រៀន ប្រដៅល្អឯកនៅក្នុងលោក។ ទោះយ៉ាងណាក្តី លោកសម្ដែងការសោកស្ដាយដែលកម្ពុជាក្នុងនាម ជាប្រទេសកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា មិនបានប្រតិបត្តិត្រឹមត្រូវ ហើយនាំគ្នាទទួលគ្រឿងស្រវឹងគ្រប់ទីកន្លែងដែលគ្មានការរឹតបន្តឹងដូចនៅប្រទេសថៃ និងប្រទេសដទៃទៀត។ លោកសង្កេតឃើញថា តាមស្ថាប័នរដ្ឋ តាមដងផ្លូវ និងគ្រឹះស្ថានសាធារណៈ និងក្រុមហ៊ុនឯកជនក្តី គឺហាក់មិនមានតាំងរូប ព្រះពុទ្ធនិងទង់សាសនា ហើយធ្វើពិធីបុណ្យឱ្យឱឡារិកនោះទេ៖ «ខ្ញុំចង់ឃើញព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលជាសាសនារបស់រដ្ឋ ត្រូវបានអប់រំអំពីពុទ្ធប្រវត្តិអំពីគុណតម្លៃព្រះពុទ្ធសាសនាឲ្យបានច្រើននៅក្នុងវិសាខបូជា។ ខ្ញុំចង់ឃើញការប្រតិបត្តិបុណ្យវិសាខបូជានេះ ឲ្យធំដូចសកម្មភាពរបស់អ្នកនយោបាយ។ ទោះបីជាព្រះពុទ្ធសាសនា មិនមែនជារឿងចំណេញសម្រាប់អ្នកនយោបាយ ប៉ុន្តែគឺជាការអប់រំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ យល់ដឹងពីភាពត្រឹមត្រូវ ហើយនឹងសច្ចភាព និងការរស់នៅប្រកបដោយភាពថ្លៃថ្នូរ ហើយនឹងយុត្តិធម៌សង្គមអីជាដើម សុទ្ធសឹងតែជាគោលការណ៍ព្រះពុទ្ធសាសនា»។
ចំណែកពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតនៅខេត្តបាត់ដំបង ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោកបានចូលរួមពិធីដង្ហែពិធីបុណ្យវិសាខបូជា នៅវត្តពោធិ៍វាល ក្រុងបាត់ដំបង ដោយមានការចូលរួមពីមន្ត្រីរាជការសិស្សានុសិស្សជាច្រើនផងដែរ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះសង្ឃ។ លោកបញ្ជាក់ប្រាប់ពីទឹកចិត្តថា មូលហេតុដែល លោកចូលរួមប្រារព្ធពិធីបុណ្យវិសាខបូជានេះ ព្រោះដើម្បីរំលឹកគុណព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធដែលបានរក ឃើញនូវព្រះធម៌ ដើម្បីប្រៀនប្រដៅសត្វលោកគ្រប់សញ្ជាតិទាំងអស់ឱ្យប្រព្រឹត្តនូវអំពើល្អ វៀរចាកនូវអំពើអាក្រក់។ លោកចាត់ទុកខេត្តបាត់ដំបង ជាខេត្តគំរូមួយ ប៉ុន្តែលោកសង្កេតឃើញ សម្រាប់នៅទូទាំងប្រទេសវិញ គឺការប្រារព្ធពិធីបុណ្យវិសាខបូជា នៅមិនទាន់បានអធឹកអធមនៅឡើយទេ៖ «ចំណុចនេះរដ្ឋាភិបាល រួមទាំងព្រះមហាក្សត្រ ជាពិសេស នាយករដ្ឋមន្ត្រី គប្បីហាមប្រាមកុំឲ្យមានតាំងរូបគ្រឿងស្រវឹងក្នុងថ្ងៃបុណ្យវិសាខបូជា។ សូមឲ្យតាំងរូបព្រះ សម្មាសម្ពុទ្ធក្នុងថ្ងៃវិសាខបូជាទូទាំងប្រទេស ហើយត្រូវដឹកនាំមន្ត្រីរាជការស្វែងយល់អំពីបុណ្យវិសាខបូជា និងចូលរួមប្រារព្ធឲ្យជាឱឡារិក»។
ចាប់តាំងពីអង្គការសហប្រជាជាតិបានទទួលស្គាល់វិសាខបូជា ជាទិវាបុណ្យអន្តរជាតិមក ប្រទេសដែលគោរពព្រះពុទ្ធសាសនាជាច្រើននៅលើសកលលោក បាននាំគ្នាប្រារព្ធធ្វើពិធីបុណ្យវិសាខបូជាជាសកល ដោយដាក់ឈ្មោះថា UN-វិសាខ ឬវិសាខបូជានៃអង្គការសហប្រជាជាតិ៕
